El Greco

Πήγα να δω την ταινία, κυρίως από ενδιαφέρον για τον El Greco, την τέχνη του, την ζωή του και ύστερα για την ελληνικότητα (και ουγγρικότητα και ισπανικότητα) του εγχειρήματος. Δεν μπήκα ούτε προκατειλημμένος, ούτε με μεγάλες προσδοκίες στο σινεμά, το οποίο ήταν ασφυκτικά γεμάτο. Για την ταινία λοιπόν, έχω να πω πως ήταν μια μεγάλη παραγωγή για τα ελληνικά δεδομένα, που όμως δεν στάθηκε στο ύψος του ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου –σίγουρα είναι δύσκολο να αποδόσεις την ζωή μιας μεγάλης προσωπικότητας αλλά ήταν… ήταν μικρή πώς να το πω. Αυτό για δύο λόγους, πρώτον, λόγω του αρκετά κακού και πρόχειρου πρώτου μισού όπου παρουσιάζεται η ανθρώπινη πλευρά του El Greco, η ζωή του στην Κρήτη και η εκπαίδευσή του στη Βενετία από τον δάσκαλό του Titiano. Οι ερμηνείες, η κινηματογράφηση, η ιστορία, η κινηματογραφική γλώσσα σε αυτό το μισό ήταν χαμηλού επιπέδου για μια τέτοια παραγωγή και δεν ξέρω τι έφταιγε αλλά… αλλά… Ο δεύτερος λόγος ήταν η γλώσσα, ή καλύτερα οι γλώσσες, ελληνική, αγγλική, ισπανική και σε ένα-δυο σημεία ιταλική που έβγαζε τον θεατή από το κλίμα -και από ότι φαίνεται έβγαλε και τον πολύ καλό Nick Ashdon (El Greco). Υποθέτω πως τα αγγλικά χρησιμοποιήθηκαν σαν την εκάστοτε επίσημη-καθαρεύουσα γλώσσα, για παράδειγμα, ο Guevara και ο El Greco συνομιλούν αγγλικά –δηλαδή στα «επίσημα» ισπανικά- και στην επόμενη σκηνή μία «μάγισσα» ουρλιάζει και προσεύχεται στα ισπανικά -δηλαδή στα δημοτικά, ας το πούμε έτσι, ισπανικά. Αυτή η απόφαση πάρθηκε, φαντάζομαι, για λόγους προώθησης σε τρίτες χώρες και για την δυνατότητα συμμετοχής του Ashdon αλλά μειώνει, στα μάτια μου –και τα αυτιά μου- πολύ την δυναμική μίας πολυπολιτισμικής βιογραφικής ταινίας.

Το δεύτερο μισό όμως, ήταν μία άλλη ταινία, με ρυθμό, εικόνες, διαλόγους, που με μάγεψαν και οφείλω να ομολογήσω πως εάν την έβλεπα από την μέση, θα της έβαζα υψηλότατη βαθμολογία! Η ιερά εξέταση στο τέλος, ήταν καθαρτική. Μία διαφωνία που έχω, αφορά στην κόντρα του El Greco και του Guevara, η οποία ήταν η κινητήρια δύναμη της ταινίας αλλά δεν δικαιολογήθηκε και δεν αποδόθηκε όπως και όσο έπρεπε. Βέβαια το κινηματογραφικό ύφος αυτό –μια αποστασιοποίηση, μια «επιφανειακή» προσέγγιση- είναι χαρακτηριστικό του Σμαραγδή, βλέπε «Καβάφης».

Κάτι άλλο που θέλω να σημειώσω είναι πως τα έργα του Greco δεν αποδόθηκαν, δεν φάνηκε πόσο μεγάλος ζωγράφος πραγματικά είναι. Ο φοβερός πίνακας «Θέα από το Τολέδο», με το φως και τα σύννεφα είναι απίστευτος, και κάτι που έλειψε –και αυτό- από την ταινία, μεγάλα κάδρα, τοπία, άπλα. Άμα έχετε δει την ταινία «Goya» θα καταλάβετε ίσως τι θέλω να πω (όσον αφορά την διάθεση των πινάκων σε παράθεση με την διάθεση ης ταινίας), οι πίνακες –έργα τέχνης- ζουν και αναδεικνύονται μέσα από την ταινία, μέσα από ένα άλλο έργο τέχνης, δεν είναι απλώς διακοσμητικά στοιχεία.

Πάντως, παρά τις αδυναμίες, το δεύτερο μισό ταίριαζε απόλυτα στον χαρακτήρα του ζωγράφου και ανθρώπου, Εl Greco, και μαζί με την σιωπηλή μουσική του Vangellis κάνουν την ταινία μία αξιομνημόνευτη ελληνική παραγωγή. Τώρα τα περί Όσκαρ νομίζω είναι υπερβολές.

Βαθμολογία:70%